دریای خزر به عنوان بزرگترین دریای شمالی ایران سال هاست با بی توجهی مسئولین پذیرای فاضلاب کارخانه ها و صنایع گوناگون است. وضعیت فعلی دریای خزر هشداری برای محیط زیست ایران می باشد. امید است مسئولین با توجه بیشتر به مسائل زیست محیطی پیش آمده در دریای خزر از فاجعه ای بزرگ پیشگیری کنند.
دریای خزر از سال های پیش با ورود بی رویه فاضلاب های صنعتی و محلی ساکنان روبرو بوده است، با توجه به محیط بسته دریای خزر امکان خروج این فاضلاب ها از دریا وجود ندارد. بنابراین آب دریای خزر دیگر آب آبی و پاکی نیست. بلکه آبی آلوده تر از هر سم و فاضلابی است.
متاسفانه تمامی فاضلاب های وارد شده به دریای خزر مرحله تصفیه را نگذرانده و مستقیم از کارخانه وارد آب دریای خزر می شود. افزایش فاضلاب های دریای خزر موجب افزایش سموم کشنده در آب شده، جلبگ ها و میکروب های بسیاری به وجود می آورد و اکوسیستم دریا را آلوده می کند. در نهایت تمامی این موارد با مرگ و میر شدید ماهیان و گیاهان دریایی مواجه خواهیم بود که می توان از آن به عنوان یکی از فاجعه های ایران یاد کرد.
دو منبع بسیار مهم برای آلودگی دریای خزر تعریف شده است:
- ورود فاضلاب های صنعتی و خانگی مناطق شمالی ایران به دریای خزر: از آن جایی که این فاضلاب ها بدون هیچ گونه تصفیه ای و مستقیما از کارخانه مربوطه وارد آب دریای خزر شده باعث آلودگی بسیار دریای خزر می شوند.
- آلودگی های نفتی به وجود آمده از کشورهای همسایه
خوشبختانه کارشناسان محیط زیست برای هر دو منبع آلودگی دریای خزر راه های بسیاری پیدا کرده و در اختیار مسئولین مربوطه قرار داده اند.
برای مثال برای حذف آلودگی های محلی صنایع شمال ایران، کافی است سیستم آب و فاضلاب شهرهای شمالی را تکمیل کنیم. درحال حاضر، براساس گزارش های موجود بیش از 70 درصد از سیستم فاضلاب استان های شمالی راه اندازی نشده اند.
درخصوص مشکلات نفتی پیش آمده برای دریای خزر نیز، وزارت خارجه ایران با پیگیری های بیشتر قادر است این مشکل را حل و فصل کند.
منابع دیگری برای آلودگی دریای خزر وجود دارد که از آن جمله می توان به انباشتن زباله در سواحل دریای خزر اشاره کرد. شیرابه های این زباله ها بعد از عبور از ساحل به دریای خزر وارد می شوند که خود سهم بزرگی در آلودگی محیط زیست دریای خزر دارند.
خطری جدی، شمال کشور را تهدید می کند
طبق گزارش های صورت گرفته توسط محیط زیست ایران، در حال حاضر تنها 10 درصد از فاضلاب شمال ایران تصفیه می شود. یعنی 90 درصد فاضلاب تصفیه نشده به صورت غیربهداشتی در این استان ها دفع می شود!! قطعا یکی از بزرگترین فاجعه های فعلی ایران به خصوص شمال ایران این مقدار از آلاینده های سمی است.
متاسفانه آلودگی های ذکر شده، تنها دریای خزر را تهدید نمی کنند، بلکه تالاب انزلی و تالاب میانکله نیز به شدت در معرض آلودگی های سمی هستند.
درصورتی که اقدامی در جهت رفع این مشکلات از سمت سازمان محیط زیست کشور نشود، مشکلات و مسائل بسیاری در شمال ایران رخ خواهد داد که در ادامه به ذکر مواردی از آن ها می پردازیم:
- انقراض گیاهان دریای و آبزیان
- بیکاری صیادان
- خطر جدی برای سلامت مردم
- به هم خوردن اکوسیستم و در نتیجه از بین رفتن برخی گونه های ارزشمند مانند فک و خاویار
- مهاجرت آبزیان به کشورهای همسایه
- درخطر افتادن سلامت شناگران
متاسفانه در حال حاضر آلودگی های زیست محیطی دریای خزر برای مسئولین اهمیتی ندارد چراکه همانند خشکی دریاچه ارومیه و ریزگردهای جنوب ایران آن چنان قابل مشاهده نیست. به زودی فاجعه دریای خزر سر باز می کند.
امید است روزی مسئولین این کشور به این مهم دست یابند که:
پیشگیری بهتر از درمان است.